راهنمای سفر به ارومیه ؛ هرآنچه قبل از سفر باید بدانید !

ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی است و به عنوان یکی از کلان شهر‌های ایران به شمار می‌رود. این شهر، دومین شهر پرجمعیّت منطقه‌ی شمال‌غرب ایران هم است. «اور» در زبان آشوری به معنای شهر و «میه» به معنای آب ‌است. ارومیه در زبان آشوری، به معنی «شهر آب» است. علاوه بر شهر ‌آب، ارومیه القاب دیگری هم دارد، مثل دارالنشاط یا پاریس ایران.  

مسیر‌های دسترسی به ارومیه

مسیر جاده ای منتهی به ارومیه

از پایتخت ( معرفی پایتخت )، دسترسی به ارومیه از طریق شهر تبریز میسّر است؛ مسافران از طریق آزادراه شماره‌ی2 از تهران تا تبریز و سپس از طریق جاده‌ی شماره‌ی16 تبریز به ارومیه می‌رسند؛ مسیر شهرهای شمالی و شرقی هم به ارومیه همین مسیر پایتخت‌نشینان است. ارومیه از سمت شمال، از طریق جاده‌ی شماره‌ی11به مرز جلفا می‌رسد و از امتداد جاده‌ی شماره‌11و جاده‌ی شماره‌ی32 به مرز بازرگان متّصل می‌شود.از سمت جنوب، ارومیه در امتداد جاده‌ی شماره‌ی11 به سردشت، بانه و سپس شهرستان سنندج ختم می‌گردد.

پرواز به ارومیه

فرودگاه ارومیه در شمال شهر ارومیه و در فاصله‌ی ۱۵ کیلومتری از مرکز شهر قرار دارد. در حال حاضر پروازهای داخلی فرودگاه به تهران و مشهد و پروازهای خارجی به ترکیه، عربستان و دبی صورت می‌گیرد. به‎طور مثال می‎توانید در کی سفر بلیط هواپیما تهران ارومیه را بیابید.

راه آهن ارومیه

راه‌آهن ارومیه هنوز افتتاح نشده ولی می‌توان خود را از طریق خط‌ِّآهن سراسری به یکی از ایستگاه‌های مراغه، تبریز یا زارعی  رساند و از آن‌جا با طیِ مسافت کمتری با ماشین و تاکسی به شهر ارومیه رسید.

جغرافیای ارومیه

آب و هوای ارومیه

ارومیه مثل سایر شهرهای ایران در تابستان‌ها هوای گرمی دارد اما در زمستان‌ها سرمای سوزناکی را تجربه می‌کند. سرمای زمستان موجب یخ‌بندان‌های شدیدی در این شهر می‌شود.

پوشش گیاهی منطقه ارومیه

حدود ۱۳۰۰ گونه‌ از گیاهان کشور، در استان آذربایجان غربی می‌رویند، که حدود ۵۸۵ نوع آن در جزایر دریاچه ارومیه رشد می‌کنند. پسته‌ی وحشی، ارس کوهی، درخت سقز و بادام‌کوهی از جمله‌ی شاخص‌ترین گونه‌های موجود در جزایر نه‌گانه‌ی دریاچه ارومیه محسوب می‌شوند. شصتگونه از گیاهانِ شناسایی شده در این منطقه، از جمله بیزه، اله‌گز، نعناء کوهی، ریواس، کنگر و ثعلب، بومی همین منطقه‌اند. گیاهان دارویی فروانی در این ناحیه از کشور می‌رویند، از جمله گیاهانی مثل شنگ، گندله، قازیاغی، دوه دابانی، آویشن، کهلک اوتی، نعناء کوهی، گول‌اقا، مزره کوهی، کنگر و گیاهان فراوان دیگری که فروششان در فصل بهار رونق فراوانی به بازارهای محلّی می‌دهد.

پوشش جانوری منطقه ارومیه

وجود منابع طبیعی متنوّع، تالاب‌ها، سواحل دریاچه ارومیه ، جنگل‌ها و رودخانه‌های متعدّد، باعث شده تا آذربایجان غربی  به ظرفیّت بالایی برای زندگی حیات وحش برسد.

بر اساس آمارهای رسمی انتشار یافته از سوی حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، حدود ۱۴ درصد از مساحت استان جزو اکوسیستم حفاظت شده است که فقط ۵۷۰ هزار هکتار آن به پارک ملّی دریاچه ارومیه اختصاص دارد.

در حوزه‌ی اكولوژيكيِ دریاچه اروميه، ۲۷ گونه پستاندار،۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزيست و۲۶ گونه ماهي زیست می‌کنند که متأسفانه بخشی از این گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض هستند. پرندگانی مانند باكلان كوچك، اردك بلوطي، غاز پيشاني سفيد كوچك، خروس كولي دشتي، عروس غاز، ميش مرغ، اردك مرمري، متاي پاسرخ، اردك سرسفيد، دليجه‌ی كوچك از این دسته پرندگان در معرض تهدیداند. پستاندارانی هم مثل گوزن زرد ايراني و قوچ و ميش ارمني که در معرض نابودی بودند به پارک ملّی ارومیه منتقل شدند و خوشبختانه جمعیّتشان در حال افزایش است.

دریاچه اروميه زيستگاه زمستان‌گذرانی گروه‌هاي بزرگي از مرغان آبزي به ويژه اردك‌ها و مرغان درازپا است. علاوه بر اين، بزرگ‌ترين كُلُني‌هاي توليدمثلی فلامينگو و پليكان سفيد در ايران، در این دریاچه شکل می‌گیرد. یکی از عمده‌ترین دلایل مهاجرت برخی از گونه‌های پرندگان به این دریاچه، حضور یک نوع میگوی سخت‌پوستِ بومی به نام آرتمیا در آب‌های دریاچه است، که این نوع پرندگان مهاجر از آن به عنوان منبع اصلی غذایی، مصرف می‌کنند.

طبیعت ارومیه

ارومیه در دشت ارومیه و در میان دریاچه ارومیه و دیواره‌هایی از کوه‌های غرب استان قرار دارد و به واسطه‌ی این موقعیّت ممتاز جغرافیایی، دارای طبیعتی چشم‌نواز است که در ادامه به جاذبه‌های طبیعی آن اشاره می‌کنیم.

جاذبه های طبیعی ارومیه را ببینید!

دریاچه ارومیه

می‌توان ادعا کرد تا اواسط دهه‌ی ۸۰، دریاچه ارومیه، نگینِ درخشانِ منطقه بود. از زیبایی بی‌حد و مرزی برخوردار بود که چشم‌ها را به خود خیره می‌کرد. بزرگ‌ترین دریاچه ایران، بزرگ‌ترین دریاچه آب‌شور خاورمیانه و ششمین دریاچه آب شور دنیا حالا، با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند، دریاچه ارومیه که روزگاری به وسعت و زیبایی شهرت جهانی داشت و استراحتگاه پرندگان مهاجری مثل فلامینگو، پلیکان، کفچه‌نوک، اکراس، لک‌لک، اردک پیسه، نوکخنجری، چوبپا، و مرغ نوروزی بود، حالا طعمه‌ی جاه‌طلبی انسان شده است. احداث بزرگراه ارومیه ـ تبریز بر روی دریاچه شاید باعث کم شدن فاصله‌ی این دو شهر شده باشد، امّا هزینه‌ی  پرداختی برای این پروژه‌ی عمرانی بسیار سنگین برآورد می‌شود و تاوان آن به قیمت خشک شدن دریاچه است!

خشکی دریاچه ارومیه دلایل متعدّدی مثل خشک‌سالی، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده‌ی بی‌رویّه از منابع آبی حوزه‌ی آب‌ریز دریاچه و همچنین بارش کمِ برف و باران در سال‌های اخیر دارد، امّا مسائل و مشکلات طبیعی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه‌ی آب‌ریز دریاچه شده‌اندو عمده‌ی مشکلات خشکی این دریاچه به دلیل حیف و میل برخی است. البته در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای نجات دریاچه انجام و کارگروهی برای احیاء آن تشکیل شده است. امید است که با تلاش‌های مسئولین و مردم اقدامات لازم و کافی برای جلوگیری از فاجعه‌ی دریای ارومیه انجام شود.

ییلاق سیلوانا

در دنیا ۱۹ منطقه هستند  که دارای اکسیژن خالص هستند که یکی از این مناطق سیلوانا است. لازم به تذکر است که تنفس اکسیژن خالص به مدت چند ساعت بسیار خطرناک و مسموم کننده است و حتی باعث مرگ انسان شود. اکسیژنی که ما با آن زندگی می‌کنیم دارای مقداری ناخالصی از جمله ازت است و اکسیژن خالص و محض نیست.

ییلاق زیبای سیلوانا در۳۰ کیلومتری ارومیه و در دامنه‌ی ارتفاعات بلندِ مُشرف به خطِّ مرزی ایران و ترکیه قرار دارد. گویی تکه‌ای از بهشت خدا روی زمین فرود آمده است آن‌جا که دریاچه‌های کوچک پای کوه و آبشارها و رودهای جاری در اثر آب شدن برف قلّه روی دامن دشت‌های پهناور می‌ریزد. این طبیعت امن و بکر قطعاً پناهگاه خوبی برا فرار از شلوغی و دود و دم شهر است.

منطقه گردشگری دالامپر

در ۴۵ کیلومتری جنوب ارومیه مجموعه کاملی از شگفتی های طبیعی وجود دارد. کوه، دریاچه، آبشار، رود و طبیعت سبز و بکر منطقه‌ی دالامپر مجموعه کم‌نظیری در نوع خود است. کوه دالامپر درست در نقطه‌ی مرزیِ سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد به گونه‌ای که از فراز آن بخش‌هایی از خاک این سه کشور قابل رؤیت ‌است. از برفاب‌های قله‌ی دالامپر رودی پدید می‌آید که از دامنه‌ی کوه به صورت آبشار به پایین سرازیر می‌شوند.

یخچال‌های طبیعی چند هزار ساله و دریاچه‌هایی مثل مامه شیخ، دیمه و بنچول از دیگر زیبایی‌های این منطقه‌ی بکر به شمار می‌روند که به خصوص در فصل بهار طبیعت‌گردان زیادی را به سوی خود می‌کشاند.

دریاچه مارمیشلو

دریاچه زیبای مارمیشلو در حدود ۴۵ کیلومتری غرب شهر ارومیه قرار دارد. طبیعت بکر این دریاچه که در نزدیکی مرز ایران و ترکیه واقع شده، مکان مناسبی برای استراحت و آرامش مسافران و طبیعت‌گردان است. اگر اهل ماهی‌گیری هستید، حتماً چوب ماهی‌گیری به همراه داشته باشید چرا که قزل‌آلاهای مارمیشلو در منطقه، زبان‌زد خاص و عام اند. این منطقه به خاطر اینكه كوهستانی بوده دارای آب‌وهوای خنکی است و در فصل‌های گرم مناسب برای سفر است.

آبشار شملکان

آبشار زیبای شملکان در روستایی با همین نام قرار دارد. برای دیدن این آبشار باید از مسیر روستای بند یا دامنه‌ی روستای سیر گذشت. در بعضی از فصل‌های سال، نوعی سبزی محلّی به نام شنگ در دامنه‌ی آبشار ‌می‌روید که در صورتی شکل ظاهری آن را کسی بشناسد می‌تواند از مزه‌ی دلچسبآن بهره‌مند شود.

پیست اسکی خوشاکو

پیست اسکی خوشاکو که در ۳۰ کیلومتری غرب ارومیه واقع شده، تنها پیست اسکی استان آذربایجان غربی است. این پیست به دلیل موقعیّت مناسب جغرافیایی و شیب خوب کوه‌های منطقه، همه ساله با آغاز فصل سرما میزبان علاقه‌مندان به ورزش‌های زمستانی از سراسر دنیا ‌است. پیست خوشاکو دارای چشم‌انداز بسیار زیبایی است و در منطقه‌ی خوش آب و هوای راژان قرار دارد. همین امر سبب شده تا خوشاکو علاوه بر میزبانی علاقه‌مندان به اسکی، مقصد بسیاری از طبیعت‌دوستان هم باشد.

دره قاسملو

درّه‌ی قاسملو واقع در جاده‌ی اشنویه- ارومیه یکی از مناطق تفریحی، گردشگریِ مهمِّ شهرِ ارومیه است که سالانه گردشگرانِ زیادی از آن دیدن می‌کنند. چشم‌اندازهای طبیعیِ این درّه و چشمه‌های کوچک و بزرگش و همچنین رودخانه‌ی باراندوزچای از دلایل جذب گردشگران به این منطقه به شمار می‌رود. بهترین زمان برای بازدید از این درّه فصل بهار و تابستان ‌است.

حفاظت از محیط زیست

 خشک شدن دریاچه ارومیه، مهم‌ترین معضل زیست محیطیِ نه تنها این منطقه و استان، بلکه کشور است. احتمال می‌رود که در صورت خشک شدن احتمالی این دریاچه، شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های هم‌جوار هستیم که این امر به آواره شدن ۱۳ میلیون نفر منجر خواهد شد و این یک بحرانی بسیار جدّی است. در کنار این مسئله که حتماً نیازمند به، مدیریّت جدّی مسئولین و هم‌کاری مردم منطقه می‌باشد ، بحث همیشگی زباله نریختن در دامن طبیعت مطرح است. ای کاش بیش‌تر و بیش‌تر مراقب تن زخمی طبیعت زیبای ارومیه باشیم و اگر به فکر محیط زیستمان نیستیم، لااقل اندکی نگران آینده‌ی خودمان و عزیزانمان باشیم.

تاریخ ارومیه را بخوانید

از شواهد و آثار باستانی منطقه مشخص شده که ارومیه در زمان دولت ماد نیز آباد و محل سکونت بشر بوده است. همچنین از روی نبش قبوری که کشف شده، قدمت این ناحیه را تا چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح هم برآورد کرده‌اند. بعد از اسلام نیز ارومیه دومین شهر مهمِّ آذربایجان، پس از مراغه محسوب می‌شد. از قرن ۱۵ میلادی که ترکان عثمانی به‌جای امپراطوری روم شرقی به قدرت رسیدند، ارومیه به عنوان شهر سرحدّی اهمیّت بسیار زیادی پیدا کرد و برج و باروی مهمی برای آن بنا شد.

جاذبه های تاریخی ارومیه را بشناسید!

 تپه حسنلو

تپه باستانی حسنلو که در ۱۲ کیلومتری جنوب غربی دریاچه ارومیه قرار دارد، قدمت هشت هزار ساله دارد. معروف‌ترین اثر باستانی یافت شده در این محل، جام طلای حسنلو به شمار می‌رود که به عصر آهن تعلّق دارد و در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. بر اساس داده‌های باستان‌شناسی، این تپه در ۱۰ دوره محلِّ سکونت بوده است و ضخامت لایه‌های هر دوره معلوم است. دوره‌ی دهم که قدیمی‌ترین دوره‌ی سکونت حسنلو است،  به هزاره‌ی ششم تا هزاره‌ی سوم قبل از میلاد باز می‌گردد.

برج سه گنبد

بنای سه گنبد که بسیار شبیه به مقبره‌های سلجوقی است، در قرن ششم هجری ساخته شد. در داخل این بنا کتیبه‌هایی به خطِّ کوفی وجود دارد که بر روی آن نوشته شده این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه‌المظفری ساخته شده و تاریخ محرم سال ۵۸۰ هجری زیر آن درج شده است. برخی از باستان‌شناسان اعتقاد دارند که در گذشته، دو بنای دیگر در اطراف این برج وجود داشته است که به این سه بنا، سه گنبد می‌گفته‌اند.

بازار قدیمی ارومیه

قدمت بازار ارومیه که در بافت قدیمی این شهر قرار دارد، به دوران صفویّه می‌رسد. معماری بازار بسیار ساده بوده و طاق‌ها، چشمه‌ها و گنبدهای متنوّعی را در خود جای داده است. این بازار دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سراها و مساجد زیادی است که در دوران زندیّه و قاجاریّه در این بازار ساخته‌اند.

جاذبه های مذهبی ارومیه

کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم نام‌های دیگری چون مارت مریم، حضرت مریم و شرق آشور دارد. این کلیسا اولین کلیسای مشرق زمین، و بعد از کلیسای بیت‌اللحم فلسطین دومین کلیسای قدیمی جهان ‌است. این کلیسا در دوران ساسانی بنا شد. روایت است خادمان این مکان که ابتدا آتشکده بود، پس از دیدن ستاره‌ای که در شب تولّد مسیح به سمت شرق حرکت می‌کرد، به اورشلیم می‌روند و بعد از بازگشت، آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کنند و دین مسیحیّت را رواج می‌دهند.

مسجد جامع ارومیه

یکی از آثار تاریخی مهم شهر، مسجد جامع ‌است که بنای آن  به قرن هفتم هجری قمری تعلق دارد. برخی معتقدند این بنا ابتدا آتشکده بوده و بعد از تسلّط مسلمانان ویران و سپس بر روی آن مسجدی ساخته شده است. از مهم‌ترین عوامل تزئینی مسجد، کتیبه‌های کوفی دور گنبد و گچ‌بری محراب آن است.

امامزاده بی بی معصومه

این بقعه منسوب به زن سیّده‌ای به نام «معصومه» از نوادگان امام زین‌العابدین(ع) و خواهر امامزاده غریب‌حسن می‌باشد. این بقعه در روستای قره‌آغاج واقع در کیلومتری ۷ جاده‌ی ارومیه به طرف بالانج قرار دارد.

امامزاده غریب حسن

بقعه‌ی امامزاده غریب حسن در ۶ کیلومتری شهرستان ارومیه قرار دارد و در نزدیکی روستاهای برهانلو و قورشالو است. به تأیید هیئت امنا، نسب شریف ایشان به امام زین‌العابدین(ع) می‌رسد.

مسجد اعظم

مسجد اعظم ارومیه در مجاورت بازار قدیمی و میدان گندم‌فروشان قرار دارد و در گذشته نام این مسجد بازارباش بوده است. .

قومیت و زبان مردم ارومیه

ارومیه یک شهر چند قومیّتی است. اکثریّت شهر، ترک‌های آذربایجان هستند و اقلیّتی نیز از کُردها و مسیحیان آشوری و ارمنی در ارومیه زندگی می‌کنند.

ترک‌های ارومیه به زبان ترکی آذربایجانی، کُرد‌ها به لهجه‌ی کرمانجی از زبان کُردی، ارمنی‌ها به زبان ارمنی و آشوری‌ها به زبان آشوری تکلم می‌کنند. به دلیل این تنوّع قومیتی و زبانی و دینی یکی از لقب‌های ارومیه، شهر اقوام، ادیان و مذاهب است.

غذا‌ در شهرستان ارومیه

یکی از غذا‌های‌ سنّتی ارومیه یتیمچه یا یتیمک است. این غذای محلّی که بسیار لذیذ است از بادمجان، گوجه، پیاز و سیب‌زمینی تهیه می‌شود.

 تز دیگر غذاهای سنتی ارومیه می‌توان به دلمه‌ی برگ مو (که بیشتر در فصل تابستان تهیّه می‌شود)، کوفته و آش‌های محلّی مثل آش کشک، آش عیران و آش آماج اشاره کرد.

رستوران ها و فست‌فود‌های ارومیه

همیشه یکی از خوشی‌های سفر امتحان کردن رستوران‌های شهر مقصد بوده و هست. رستوران‌هایی که منتظریم تا با غذاهای خوشمزه‌شان لحظاتی دلچسب را برای خود و همراهانمان رقم بزنند. ارومیه هم از این قاعده مستثنی نیست و دارای رستوران‌های خوب و با کیفیّتی است، مثل رستوران‌های دیاکو، اقیانوس، غزال ارومیه،‌ فلامینگو، گازماخ، سفره‌خانه‌ی کشکول و سفره‌خانه‌ی ریحون. امّا قصد غذا‌های فست‌فودی کردید، حتماً به فست‌فود‌های مون لایت، چوبین، توت فرنگی و پیتزا تاپ سر بزنید.

اقامت در ارومیه

برای چند روز اقامت راحت و بی‌دردسر از هتل‌های چند ستاره‌ی لوکس تا هتل آپارتمان‌های اقتصادی‌تر، تنوّع زیادی در ارومیه وجود دارد؛ مثل هتل پنج ستاره‌دنیز که از امکانات رفاهی بسیار خوبی مثل استخر و جکوزی و رستوران بین‌الملی برخوردار است و هتل چهار ستاره‌ی پارک که دسترسی بسیار خوبی به بازار و پایانه‌ی مسافر‌بری و نقاط تاریخی شهر دارد. هم‌چنین هتل چهار ستاره‌ی ساحل که در نقطه‌ی آرام و کم جنب‌و‌جوش‌تر شهر واقع شده ‌است یکی انتخاب‌های‌ مناسب است. هتل پنج ستاره‌‌ی آنا و هتل چهار ستاره‌ی جهانگردی ارومیه از دیگر هتل‌های لوکس این شهر هستند. امّا اگر به دنبال هتل‌های متوسّط هستید، ما به شما هتل‌های آریا، مروارید، ماه‌ کیمیا را پیشنهاد می‌کنیم. هتل‌های اقتصادی خرّم، ایران پارک، کارون و هتل آپارتمان بهار هم می‌توانند گزینه‌های اقامتی برای یک سفر کم خرج‌تر باشند.

سوغات و صنایع دستی ارومیه

بی‌شک، مهم‌ترین سوغات ارومیه، نُقل است. نُقل‌های خوشمزه که در طعم‌های مختلفی مثل بیدمشکی، گردویی، زعفرانی، پسته‌ای و بادامی تولید می‌شوند. علاوه بر نُقل، عرق بادرنجبو که در تهیه‌ی شربت از آن استفاده می‌شود و حلوای گردو و حلوای هویج از دیگر سوغات‌های ارومیه محسوب می‌شوند.

در کنار سوغاتی‌های خوشمزه‌ی ارومیه باید به صنایع دستی زیبای‌ این شهر اشاره کرد. گلیم، معرَّق، سفال‌گری، جاجیم، منجوق‌دوزی، وسایل چوبی، رنگرزی و چاپ‌های سنّتی و منبَّت‌کاری از صنایع دستی ارومیه هستند.

سخن آخر

ارومیه شهر شکوفه‌های گیلاس نگین گردشگری آذربایجان است. تاریخ پر فراز و نشیب ارومیه خبر از قدمت و اهمیت بالای آن می‌دهد و همین تاریخ پویا باعث شده ارومیه از شهرهای گردشگری و خوش‌سیمای ایران باشد. ارومیه را می‌توان شهر تساهل و دوستی نامید چرا که از دیرباز موطن اقوام و ادیان متفاوت بوده است. ترک‌ها، کردها، آشوری‌ها و ارمنی‌ها از دیرباز در این شهر زیسته‌اند و ارومیه هویت و حیات فرهنگی متنوع‌اش را از آنها می‌گیرد. دریاچه باستانی ارومیه، باغ‌های میوه و بازار پر رونق مرزی در ارومیه باعث شده این شهر از اولویت‌های اول هر ایرانی برای سفر و گردش باشد.